သဒ္ဒနီတိဓာတ်၄၀

 Uni{သဒ္ဒနီတိဓာတ်}

၄၀၁။ဈပ(စု) ဈာပေတိ,ဈာပယ

တိ။ဈတ္တော၊ဈာနံ။

*ဈပ-ဈပဓာတ်သည်။(စု)ဒါဟေ-

ပူလောင်ခြင်း၌။ဈာပေတိ-

ဈာပယတိ-ပူလောင်၏။

ဈတ္တော-လောင်သော။

[ဈပ+တ=ဈတ္တ]

ဈာနံ-ဈာန်။[ဈပ+ယု=ဈာန]

ယဒါခေါတေဘိက္ခဝေဆပ္ပါဏ

ကာဈတ္တာအဿုကိလန္တာ,

[သဠာယတနဝဂ္ဂပါဠိ-၄၀၂)

ဘိက္ခဝေ-ရဟန်းတို့။ယဒါ-အ

ကြင်အခါ၌။တေဆပ္ပါဏကာ-

ထိုခြောက်ကောင်သောသတ္တဝါ

တို့သည်။ဈတ္တာ-ပူလောင်ကုန်

သည်။ကိလန္တာ-ပင်ပန်းကုန်သ

ည်။အဿု-ဖြစ်ကုန်၏။

၄၀၂။ဈမု(ဘူ) အဒနေ။ဈမတိ။

*ဈမု-ဈမုဓာတ်သည်၊(ဘူ)

အဒနေ-စားခြင်း၌။ဈမတိ-စား

၏။

အာစာမောတိဘတ္တဥက္ခလိကာ

ယလဂ္ဂေါဈာမသြဒနော, တံ

ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေဂဟေတွာခါဒတိ။

[မူလပဏ္ဏာသ-ဋ္ဌ-၁-၃၅၀]

အာစာမောတိ-အာစာမဟူသည်။

ဘတ္တဥက္ခလိကာယ-ထမင်းအိုး၌။

လဂ္ဂေါ-ကပ်သော။*ဈာမသြဒ

နော-မီးစားသောထမင်းတည်း။

တံ-ထိုမီးစားသောထမင်းကို။

(ထမင်းချိုးကို) ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေ-

စွန့်သောအရပ်၌။ဂဟေတွာ-

ယူ၍။ခါဒတိ-စား၏။

၄၀၃။ဈသ(ဘူ) ဟိံသာယံ။

ဈသတိ။

*ဈသ-ဈသဓာတ်သည်။(ဘူ)

ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌။

ဈသတိ-ညှင်းဆဲနှိပ်စက်၏။

၄၀၄။ဈေ(ဘူ)စိန္တာယံ။ဒိတ္တိယံ။

ဥဇ္ဈာနဒဟနဉာဏေသု။

ဈာယတိ။

နိဇ္ဈာယတိ,ဥပနိဇ္ဈာယတိ,ဥဇ္ဈာယ

တိ,သဇ္ဈာယတိ။

ဈာနံ, နိဇ္ဈာနံ, ဥပနိဇ္ဈာနံ, ဥဇ္ဈာယ

နံ,သဇ္ဈာယနံ, နိဇ္ဈတ္တိ, ဥပဇ္ဈာ,

ဥပဇ္ဈာယော,ဈာယီ,အဇ္ဈာယ

ကော။

*ဈေ-ဈေဓာတ်သည်။စိန္တာယံ-

ကြံစည်ခြင်း၌။ဒိတ္တိယံ-ထွန်းပ

ခြင်း၌။ဥဇ္ဈာနဒဟနဉာဏေသု-

ကဲရဲခြင်း,ပူလောင်ခြင်းသိခြင်း

တို့၌။

ဈာယတိ-ကြံစည်၏။ထွန်းပ၏။

နိဇ္ဈာယတိ-ကြည့်ရှုဆင်ခြင်၏။

ဥပနိဇ္ဈာယတိ-စူးစူးစိုက်စိုက်ကြ

ည့်၏။ဥဇ္ဈာယတိ-ကဲ့ရဲ့၏။

သဇ္ဈာယတိ-ကောင်းစွာသင်ယူ

၏။

ဈာနံ-ဈာန်။[ဈေ+ယု=ဈာန]

နိဇ္ဈာနံ-ကြည့်ခြင်း။[နိ+ဈေ+ယု=

နိဇ္ဈာန]

ဥပနိဇ္ဈာနံ-စူးစူးစိုက်စိုက်ကြည့်

ခြင်း။

ဥဇ္ဈာယနံ-ကဲ့ရဲ့ခြင်း။

[ဥ+ဈေ+ဏေ+ယု=ဥဇ္ဈာယန]

သဇ္ဈာယနံ-သရာဇ္ဈာယ်ခြင်း။

နိဇ္ဈတ္တိ-သိစေခြင်း။

[နိ+ဈေ+တိ=နိဇ္ဈတ္တိ]

ဥပဇ္ဈာ-ဥပဇ္ဈာယ်။[ဥပ+ဈေ+အ+

အာ=ဥပဇ္ဈာ]

ဥပဇ္ဈာယော-ဥပဇ္ဈာယ်။

[ဥပ+ဈေ+ဏ=ဥပဇ္ဈာယ]

အဇ္ဈာယကော-ဈာန်မရသော။

[န+ဈာယက=အဇ္ဈာယက]

၄၀၅။ဉပ(စု) တောသနနိသာနေ

သု။ဉာပေတိ,ဉာပယတိ။

*ပပုဗ္ဗောနိက္ခိပနေပညာပေတိ,

ပညာပယတိ။

*ဉပ-ဉပဓာတ်သည်။(စု) တော

သနနိသာနေသု-နှစ်သက်ခြင်း

သွေးခြင်းတိုှု၌။ဉာပေတိ,ဉာပယ

တိ-နှစ်သက်၏။သွေး၏။

*ပပုဗ္ဗော-ပရှေးရှိမူ၊နိက္ခိပနေ-ချ

ထားခြင်း၌။ပညာပေတိ,ပညာပ

ယတိ-ချထား၏(ခင်း၏)။

၄၀၆။ဉမု(ဘူ) အဒနေ။ဉမတိ။

*ဉမု-ဉမုဓာတ်သည်။(ဘူ) 

အဒနေ-စားခြင်း၌။ဉမတိ-စား

၏။

၄၀၇၊ဉာ(ဘူ) အဝဗောဓနေ 

မာရဏတောသနနိသာနေသု။

ဉာတိ။ဉာတိ,ဉာတကော,

အညော,ဉတ္တံ, ဉတ္တိ,ပညတ္တိ,

ဝိညတ္တိ,သညတ္တိ,သညာ,

သညာဏံ,ပညာ,ပညာဏံ,

ဉာဏံ, ဝိညာဏံ,။

*ဉာ-ဉာဓတ်သည်ျ(ဘူ) အဝဗော

ဓနေ-သိခြင်း၌၎င်း။မာရဏတော

သနနိသာနေသု-သတ်ခြင်း,

နှစ်သက်ခြင်း,သွေးခြင်းတို့၌

၎င်း။ 

ဉာတိ-သိ၏။(ဉာ+အ+တိ=ဉာ

တိ)

ဉာတိ-ဆွေမျိုး။

[ဉာ+တိ=ဉာတိ]

["အယံအမှာက"န္တိဉာတဗ္ဗဋ္ဌေန

ဉာတိ]

ဉာတကော-ဆွေမျိုး။

[ဉာတိယေဝဉာတကော၊သက

တ္ထေကော၊]

အညော-လူမိုက်။[န+ဉာ+အ=

အည] ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒယောအတ္ထေ

နဉာတိနဇာနာတီတိအညော။

ဉတ္တံ-သိခြင်း။[ဉာ+တ=ဉတ္တ]

ဉာယတေဉာတ္တံ။

ဉတ္တိ-သိစေခြင်း။

[ဉာ+ဏာပေ+တိ=ဉတ္တိ]

ဉာပနံဉတ္တိ။

ပညတ္တိ-အပြားအားဖြင့်သိစေ

ခြင်း။ပညာပနံပညတ္တိ။

ဝိညတ္တိ-သိစေခြင်း။

[ဝိ+ဉာ+ဏာပေ+တိ=ဝိညတ္တိ]

ဝိညာပနံဝိညတ္တိ။

သညတ္တိ-သိစေခြင်း။

သညာပနံသညတ္တိ။

သညာ-အမည်။(သဉ္ဇာနန္တိဧတာ

ယာတိသညာ၊)

သံ+ဉာ+အ+အာ=သညာ။

သညာဏံ-အမှတ်အသား။

[သံ+ဉာ+ယု=သညာဏ]

ပညာ-ဉာဏ်ပညာ။

[ပ+ဉာ+အ+အာ=ပညာ]

ပညာဏံ-အသိပညာ။အမှတ်အ

သား။[ပ+ဉာ+ယု=ပညာဏ]

ဉာဏံ-ဉာဏ်။(ဉာ+ယု=ဉာဏ]

ဝိညာဏံ-စိတ်။[ဝိ+ဉာ+ယု=

ဝိညာဏ]

+ဉာ(ဘူ) မာရဏတောသနနိသာ

နေသု။

ဉတ္တိ။မနုညံ, ပညတ္တိ။

ဉာ-ဉာဓာတ်သည်။(ဘူ) မာရဏ

တောသနနိသာနေသု-သတ်ခြင်း

နှစ်သက်ခြင်းသွေးခြင်းတို့၌။

ဉတ္တိ-သတ်၏။နှစ်သက်၏။

သွေး၏။[ဉာ+အ+တိ=ဉတ္တိ

အာချာတ်ပုဒ်]

မနုညံ-စိတ်ကိုလွန်စွာနှစ်သက်

စေတတ်သော။[မန+အာ+ဉာ+

အ=မနုည။မနံအာဘုသော

ဉေတိတောသေတီတိမနုညံ။]

ပညတ္တိ-အပြားအားဖြင့်အကု

သိုလ်တရားတို့ကိုသတ်ခြင်း။

(ပညတ်ခြင်း)

[နာနပ္ပကာရတောပဝတ္တိနိဝါရ

ဏေနအကုသလာနံဓမ္မာနံဉတ္တိ

မာရဏံပညတ္တိ။ပ+ဉာ+တိ=

ပညတ္တိ။]

ပညတ္တိ- အပြားအားဖြင့်နှစ်သ

က်စေခြင်း။

[ဓမ္မံသုဏန္တာနံဓမ္မဒေသနာယ

စိတ္တေအနေကဝိဓေနသောမန

ဿုပ္ပါဒနံပညတ္တိနာမ]

အပြာအားဖြင့်ဉာဏ်ထက်စေ

ခြင်း။

[အတိခိဏဗုဒ္ဓီနံအနေကဝိဓေန

ဉာဏတိခိဏကရဏံပညတ္တိ

နာမ]

+ဉာ(ကီ) အဝဗောဓနေ။

ဇာနာတိ, ဉာယတိ, နာယတိ။

ဉာတဗ္ဗံ, ဉေယျံ။

*ဉာ-ဉာဓာတ်သည်။(ကီ) အဝ

ဗောဓနေ-သိခြင်း၌။

ဇာနာတိ-ဉာယတိ-နာယတိ-သိ

၏။ဉာတဗ္ဗံ-သိအပ်၏။

[ဉာ+တဗ္ဗ=ဉာတဗ္ဗ]

ဉေယျံ-သိအပ်သောဉေယျဓမ်

တရား။[ဉာ+ဏျ=ဉေယျ]

ဇီဝိတံဗျာဓိကာလောစ, ဒေဟ

နိက္ခေပနံဂတိ။

ပေဉ္စတေဇီဝလောကသ္မိံ၊အနိမိ

တ္တာနနာယရေ။(သံ-ဋ္ဌ-၁-၃၉]

*ဇီဝတံ-သေရမည်အသက်၎င်း။

ဗျာဓိ-သေရမည်အနာ၎င်း။  ကာလောစ-သေရမည်အချိန်

၎င်း။ဒဟနိက္ခေပနံ-အကောင်

ပစ်ချရာဌာန၎င်း။ဂတိ-လားရာ

ဂတိ၎င်း။

ဇီဝလောကသ္မိံ-သက်ရှိလောက

၌။အနိမိတ္တာ-အပိုင်းအခြားမရှိ

ကုန်သော။ဧတေပဉ္စ-ဤငါးမျိုး

တို့ကို။န*နာယရေ-သိအပ်ကု

န်သည်မဟုတ်။

[ဉာ+ယ+အန္တေ=နာယရေ]

အပါရနေယျမစ္စန္တံ, ယောဝိဒိတွာန

ဒေဝတေ။

နရက္ခေအတ္တနောပါဏံ, *ဇညာ

သောယဒိဟာပယေ။

(ဇာတက-ဋ္ဌ-၆-၄၅)

*ဒေဝတေ-နတ်သမီး။ယော-

အကြင်သူသည်။အစ္စန္တမေဝ-စင်

စစ်သာလျှင်။အပါရနေယျံ-လုံးလ

ဖြင့်အပြီးအဆုံးသို့မရောက်စေ

နိုင်ဟု။ဝိဒိတွာန-သိ၍။

အတ္တနော-မိမိ၏။ပါဏံ-အသက်

ကို။နရက္ခေ-မစောင့်ရှောက်။

သော-ထိုသူသည်။ဝီရိယံ-လုံးလ

ကို။ယဒိ  ဟာပယေ-အကယ်၍

လျှော့အံ့(တဿ-ထိုသူ၏။

ကုသီတဘာဝဿ-ပျင်းရိသည်

၏အဖြစ်၏။ဖလံ-အကျိုးကို)

*ဇညာ-သိရာ၏။

[ဉာ+နာ+ဧယျ=ဇညာ]

မာမံ*ဇညူတိဣစ္ဆတိ။

(ဆက္ကနိပါတပါဠိ-၃၁၀)

မံ-ငါ့ကို။မာဇညူ-မသိစေကုန်

သတည်း။ဣတိ-ဤသို့၊ဣစ္ဆတိ-

အလိုရှိ၏။

[ဉာ+နာ+ဧယျုံ=ဇညူ]

၄၀၈။ဋလ(ဘူ)ဗျာကုလေ။

ဋလတိ။

*ဋလ-ဋလဓာတ်သည်။(ဘူ)

ဗျာကုလေ-နှောင့်ယှက်ခြင်း၌။

ဋလတိ-နှောင့်ယှက်၏။

၄၀၉။ဋိက(ဘူ) ဂတိယံ။

ဋေကတိ။ဋီကာ။

*ဋိက-ဋိကဓာတ်သည်။(ဘူ)

ဂတိယံ-သွားခြင်း၌။

ဋေကတိ-သွား၏။

ဋီကာ-ဋီကာ။

[ဋိက+အ+အာ=ဋီကာ]

ဋိကိယတိဇာနိယတိသံဝဏ္ဏနာ

ယအတ္ထောဧတာယာတိဋီကာ။

၄၁၀။ဋေက(ဘူ) ဂတိယံ။

ဋေကတိ။ဋီကာ။

*ဋေက-ဋေကဓာတ်သည်။(ဘူ)

ဂတိယံ-သွားခြင်း၌။

ဋေကတိ-သွား၏။

ဋီကာ-ဋီကာ။

[ဋေက+အ+အာ=ဋီကာ။]