ရေးချင်ရာ

 သဒ္ဒနီတိဓာတ် ၅၇၁။ဓီ (ဒိ)အနာဒရေ။ ဓီယတေ။ ဓီ-ဓီဓာတ်သည်၊(ဒိ) အနာဒရေ-မရိုသေခြင်း၌၊ ဓီယတေ-မရိုသေတတ်။ ၅၇၂။ဓု (ဘူ)ဂတိထေရိယေသု၊ ဓဝတိ၊ ဓုဝံ။ ဓု-ဓုဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိထေရိယေသု-သွားခြင်း မြဲခြင်းတို့၌၊ ဓဝတိ-သွား​၏/မြဲ​၏။ ဓုဝံ-မြဲသော၊ ၅၇၃။ဓုက္ခ (ဘူ) သန္ဒီပနကိလေ သနဇီဝနေသု၊ ဓုက္ခတိ။ ဓုက္ခ-ဓုက္ခဓာတ်သည်၊(ဘူ) သန္ဒီပနကိလေသနဇီဝနေသု- ပြခြင်း ညစ်ညူးခြင်း အသက် ရှည်ခြင်းတို့၌၊(ဘူ) ဓုက္ခတိ-ပြ​၏/ညစ်ညူး​၏/ အသက်ရှည်​၏။ ၅၇၄။ဓုဗ္ဗိ (ဘူ)ဟိံသာယံ၊ ဓုဗ္ဗတိ။ ဓုဗ္ဗိ-ဓုဗ္ဗိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌၊ ဓုဗ္ဗတိ-ညှင်းဆဲ​၏။ ၅၇၅။ဓူ (ဘူ)ဝိဓူနနေ။ ဓူဝတိ ဓုတော၊ ဓူ-ဓူဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဝိဓူနနေ-ခါခြင်း၌။ ဓူဝတိ-ခါ​၏၊ ဓုတော-ခါအပ်သော၊ (ဓူ+တ=ဓုတ) *ဓူ (ကီ)ကမ္ပနေ၊ ဓုနာတိ ဓူမော ဓောနာ ၊ ဓူ-ဓူဓာတ်သည်၊(ကီ) ကမ္ပနေ-လှုပ်ခြင်း၌၊ ဓုနာတိ-လှုပ်​၏၊ ဓူမော-မီးခိုး၊ (ဓူ+မန်=ဓူမ) ဓောနာ-ပညာ (ဓူ+ယု+အာ=ဓောနာ) ၅၇၆။ဓူပ (ဘူ)သန္တာပေ။ ဓူပတိ ။ ဓူပ-ဓူပဓာတ်သည်၊(ဘူ) သန္တာပေ-ပူခြင်း၌၊ ဓူပတိ-ပူ​၏။ *ဓူပ (စု)ဘာသာယံ၊ ဓူပေတိ ဓူပယတိ။ ဓူပ-ဓူပဓာတ်သည်၊(စု) ဘာသာယံ-ထွန်းလင်းခြင်း၌၊ ဓူပေတိ-ဓူပယတိ-ထွန်းလင်း ​၏။ ၅၇၇။ဓူရ(ဘူ) ဟုစ္ဆနေ၊ ဓူရတိ၊ ဓူရ-ဓူရဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဟုစ္ဆနေ-ကောက်ခြင်း...

 သဒ္ဒနီတိဓာတ် ၅၆၁။ဓရ (ဘူ)ဓရဏေ၊ ဓရတိ။ ဓရ-ဓရဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဓရဏေ-ထင်ရှားတည်ရှိခြင်း ၌။ ဓရတိ-ထင်ရှားတည်ရှိ​၏။ *ဓရ(ဘူ)အဝတ်ထာနေ၊ ဓရတိ။ ဓရ-ဓရဓာတ်သည်၊(ဘူ) အဝတ္ထာနေ-ရပ်တည်ခြင်း၌၊ ဓရတိ-ရပ်တည်​၏။ *ဓရ(စု)ဓာရဏေ၊ ဓာရတေိ ဓာရယတိ။ ဓရ-ဓရဓာသည်၊(စု) ဓာရဏေ-ဆောင်ခြင်း၌၊ ဓာရေတိ-ဓာရယတိ-ဆောင် ၏။ အာဓာရော-တည်ရာ၊ အာ+ဓရ+ဏ၊ အာဓာရကော-အခံ၊ ၅၆၂။ဓသ(စု)ဥဉ္ဆေ၊ ဓာသတေိ ဓာသယတိ။ ဓသ-ဓသဓာတ်သည်၊(စု) ဥဉ္ဆေ-ရှာမှီးခြင်း၌။ ဓာသေတိ ဓာသယတိ-ရှာမှီး​၏။ ၅၆၃။ဓာ (ဘူ)ဓာရဏေ၊ ဒဓာတိ၊ ဓာ-ဓာဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဓာရဏေ-ဆောင်ခြင်း၌၊ ဒဓာတိ-ဆောင်​၏။ *ဝိရှေးရှိ်မူ ပြုခြင်း၌ ဝိဒဟတိ-ပြု​၏၊ အဘိရှေးရှိမူ ဆိုခြင်း၌ အဘိဓေယျံ-ဟောရာသော၊ နိရှေးရှိ်မူ အပ်နှံသွင်းထားခြင်း၌ နိဓေတိ-သွင်းထား​၏၊ အာရှေးရှိမူ တင်ထားခြင်း၌ အာဒဟတိ-တင်ထား​၏၊ သံရှေးရှိမူ ယုံကြည်ခြင်း စပ်ခြင်းတို့၌ သဒ္ဒဟတိ-ယုံကြည်​၏၊စပ်​၏၊ ပရှေးရှိ်မူ အားထုတ်ခြင်း၌ ပဒဟတိ-အားထုတ်​၏။ ပရိရှေးရှိမူ ဝတ်ရုံခြင်း၌ ပရိဒဟတိ-ဝတ်ရုံ​၏၊ အဝရှေးရှိမူ နာထောင်ခြင်း၌ ဩဒဟတိ-နားထောင်​၏၊ သံ+အာရှေးရှိမူ ကောင်းစွာ အညီအညွတ်ထားခြင်း၌ သမာဒဟတိ-ကောင်းစွာ အညီအညွတ်ထား​၏၊ သံ+ဝိရှေးရှိမူ တိုင်ပင်ခြင်း၌၊ သံဝိဒဟတိ-တိုင်ပင်​၏။ *အနုဓာ (ဒိ)အနုကရဏ...

 သဒ္ဒနီတိဓာတ် ၅၅၁။ဒေသု(ဘူ)အဗျတ္တသဒ္ဒ္ဂေ၊ ဒေသတိ။ ဒေသု-ဒေသုဓာတ်သည်၊(ဘူ) အဗျတ္တသဒ္ဒေ-မထင်ရှားသော အသံ၌၊ ဒေသတိ-မြင်းဟီ၏၊ ၅၅၂။ဒွရ(ဘူ)သံဝရဏေ၊ ဒွရတိ။ ဒွရ-ဒွရဓာတ်သည်၊(ဘူ) သံဝရဏေ-စောင့်ရှောက်ခြင်း ၌၊ ဒွရတိ-စောင့်ရှောက်​၏။ ဒွါရံ-တံခါး၊ (ဒွရဓာတ်+ဏပစ္စည်း) ၅၅၃။ဓံသု(ဘူ) ဂတိယံ၊ ဓံသတိ။ ဓံသု-ဓံသုဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌၊ ဓံသတိ-လျောကျ​၏။ ၅၅၄။ဓက(ဘူ)ပဋိဃာတ ဂတီသု၊ ဓကတိ။ ဓက-ဓကဓာတ်သည်၊(ဘူ) ပဋိဃာတဂတီသု-ဖျောက်ခြင်း သွားခြင်းတို့၌။ ဓကတိ-ဖျောက်​၏၊ထိပါး​၏၊ သွား​၏။ ၅၅၅။ဓခိ(ဘူ)ဃောရဝါသိတေ ကင်္ခါယဉ္စ၊ ဓင်္ခတိ။ ဓခိ-ဓခိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဃောရဝါသိတေ-ပြင်းစွာထုံ ခြင်း၌လည်းကောင်း ကင်္ခါယဉ္စ-ယုံမှားခြင်း၌လည်း ကောင်း။ ဓင်္ခတိ-ပြင်းစွာထုံ​၏၊ ယုံမှား ​၏။ ၅၅၆။ဓဇ(ဘူ)ဂတိယံ၊ ဓဇတိ။ ဓဇ-ဓဇဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌၊ ဓဇတိ-သွား​၏၊ ဓဇော-အလံ၊ ၅၅၇။ဓဇိ(ဘူ)ဂတိယံ၊ ဓဉ္ဇတိ။ ဓဇိ-ဓဇိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌၊ ဓဉ္ဇတိ-သွား​၏။ ဓဉ္ဇနံ-သွားခြင်း၊ ၅၅၈။ဓန(ဘူ)သဒ္ဒေ ဓညေ။ ဓနတိ။ ဓန-ဓနဓာတ်သည်၊(ဘူ) သဒ္ဒေ-အသံပြုခြင်း၌ ဓညေ-ဘုန်းပညာ ကျက်သရေ နှင့်ပြည့်စုံခြင်း၌၊ ဓနတိ-အသံပြု​၏၊ ကျက်သရေ ရှိ၏၊ *ဓန (စု) သဒ္ဒေ၊ ဓနေတိ ဓနယတိ၊ ဓနု-ဓနုဓာတ်သည်၊(စု) သဒ္ဒေ-အသံပြု...

 သဒ္ဒနီတိဓာတ် ၅၄၁။ဒုသ (ဒိ)ဒုဿနအပ္ပီတီ သု၊ ဒုဿတိ ပဒုဿတိ။ ဒုသ-ဒုသဓာတ်သည်၊(ဒိ) ဒုဿနအပ္ပီတီသု-ဖျက်ဆီးခြင်း မုန်းခြင်းတို့၌၊ ဒုဿတိ-ပဒုဿတိ-ဖျက်ဆီး ၏/မုန်း၏၊ ဒေါသော-ဒေါသ၊ (ဒုသဓာတ်+ဏပစ္စည်း) ပဒေါသော-ညဦး၊ (ပ+ဒုသဓာတ်+ဏပစ္စည်း) ၅၄၂။ဒုဟ (ဘူ)ဒေါဟနပပူရဏဟိံသာနာသေသု၊ ဒုဟတိ ဒေါဟတိ။ ဒုဟ-ဒုဟဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဒေါဟနပပူရဏဟိံသာနာသေ သု-နို့ညှစ်ခြင်း ပြည့်စေခြင်း ညှင်းဆဲခြင်း ဖျက်ဆီးခြင်းတို့၌၊ ဒုဟတိ-ဒေါဟတိ-နို့ညှစ်၏/ ပြည့်စေ၏/ညှင်းဆဲ၏/ဖျက် ဆီး၏။ ၅၄၃။ဒုဟိ(ဘူ)အဒ္ဒနေ၊ ဒုဟတိ။ ဒုဟိ-ဒုဟိဓာတ်သည်၊(ဘူ) အဒ္ဒနေ-ညင်းဆဲခြင်း၌၊ ဒုဟတိ-ညှင်းဆဲ၏။ ၅၄၄။ဒူဘ(စု)သန္ထမ္ဘေ၊ ဒူဘေတိ ဒူဘယတိ။ ဒူဘ-ဒူဘဓာတ်သည်၊(စု) သန္ထမ္ဘေ-ထောက်ပံ့ခြင်း၌၊ ဒူဘေတိ-ဒူဘယတိ-ထောက်ပံ့ ၏၊ ၅၄၅။ဒေ (ဘူ)သောဓနပါလ နေသု၊ ဒါယတိ။ ဒေ-ဒေဓာတ်သည်၊(ဘူ) သောဓနပါလနေသု-သုတ်သင် ခြင်း စောင့်ရှောက်ခြင်းတို့၌၊ ဒါယတိ-သုတ်သင်၏၊ စောင့်ရှောက်၏။ ၅၄၆။ဒေက (ဘူ)သဒ္ဒုဿာဟေ သု၊ ဒေကတိ။ ဒေက-ဒေကဓာတ်သည်၊(ဘူ) သဒ္ဒုဿာဟေသု-အသံပြုခြင်း အားထုတ်ခြင်းတို့၌၊ ဒေကတိ-အသံပြု​၏၊ အားထုတ် ​၏။ ၅၄၇။ဒေဋ(ဘူ)ပရိဘာသနေ၊ ဒေဋတိ။ ဒေဋ-ဒေဋဓာတ်သည်၊(ဘူ) ပရိဘာသနေ-ရေရွတ်ခြင်း၌၊ ဒေဋတိ-ရေရွတ်​၏။ ၅၄၈။ ဒေဘ (ဘူ)သဒ္ဒေ၊ ဒေဘတိ။ ဒေဘ-ဒေဘဓာတ်...

 သဒ္ဒနီတိဓာတ် ၅၃၁။ဒီ (ဒိ)ခယေ၊ ဒီယတေ။ ဒီ-ဒီဓာတ်သည်၊(ဒိ) ခယေ- ကုန်ခန်းခြင်း၌။ ဒီယတေ-ကုန်ခန်း၏။ ဒီနော-သူဆင်းရဲ၊ ၅၃၂။ဒီဓိ (ဘူ)ဒိတ္တိဝေဓနေသု၊ ဒီဓတိ။ ဒီဓိ-ဒီဓိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဒိတ္တိဝေဓနေသု-ထွန်းပခြင်း ဖေါက်ထွင်းခြင်းတို့၌၊ ဒီဓတိ-ထွန်းပ၏၊ဖေါက်ထွင်း ၏။ ဒီဓိတိ-အရောင်၊ [ဒီဓိဓာတ်+တိပစ္စည်း၊] ၅၃၃။ဒီပ (ဒိ)ဒိတ္တိယံ၊ ဒိပ္ပတိ။ ဒီပ-ဒီပဓာတ်သည်၊(ဒိ) ဒိတ္တိယံ-ထွန်းပခြင်း၌၊ ဒိပ္ပတိ-ထွန်းပ၏၊ ဒီပေါ-ဆီမီး၊ကျွန်း၊ [ဒီပဓာတ်+ဏပစ္စည်း] ၅၃၄။ဒု (ဘူ)ဂတိပရိတာပေသု၊ ဒဝတိ၊ ဒု-ဒုဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိပရိ တာပေသု၊ သွားခြင်းပူပန်စေခြင်းတို့၌၊ ဒဝတိ-သွား၏၊ပူပန်စေ၏၊ ဒုမော-သစ်ပင်၊ [ဒုဓာတ်+မပစ္စည်း] ဒူတော-တမန်၊ (ဒုဓာတ်+တပစ္စည်း) *ဒု (သွာ/ကီ)ဟိံသာယံ၊ ဒုဏောတိ ဒုဏာတိ ဒုနာတိ။ ဒု-ဒုဓာတ်သည်၊(သွာ/ကီ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌၊ ဒုဏောတိ-ဒုဏာတိ-ဒုနာတိ- ညှင်းဆဲ၏၊ ၅၃၅။ဒုက္ခ(ဘူ) ဒုက္ခနေ၊ ဒုက္ခတိ။ ဒုက္ခ-ဒုက္ခဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဒုက္ခနေ-ဆင်းရဲခြင်း၌၊ ဒုက္ခတိ-ဆင်းရဲ၏။ ၅၃၆။ဒုဏ(ဘူ)ဂတိဟိံသာယံ၊ ဒုဏတိ။ ဒုဏ-ဒုဏဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိဟိံသာယံ-သွားခြင်း ညှင်းဆဲခြင်း၌။ ဒုဏတိ-သွား၏၊ညှင်းဆဲ၏။ ၅၃၇။ဒုဖ (ဘူ)ဥပက္ကိလေသေ၊ ဒေါဖတိ။ ဒုဖ-ဒုဖဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဥပက္ကိလေသေ-နှိပ်စက်ခြင်း ၌၊ ဒေါဖတိ-...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၅၂၁။ဒါသု(ဘူ) ဒါနေ၊ ဒါသတိ။ ဒါသု-ဒါသုဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဒါနေ-ပေးခြင်း၌၊ ဒါသတိ-ပေး၏။ ၅၂၂။ဒါဟု (ဘူ) နိဒ္ဒက္ခယေ၊ ဒါဟတိ။ ဒါဟု-ဒါဟုဓာတ်သည်၊(ဘူ) နိဒ္ဒက္ခယေ-နိုးကြားခြင်း၌၊ ဒါဟတိ-နိုးကြား၏၊ ၅၂၃။ဒါဠ ဝိသရဏေ (ဘူ) ဒါဠတိ။ ဒါဠ-ဒါဠဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဝိသရဏေ-ရွေ့ရှားခြင်း၌၊ ဒါဠတိ-ရွေ့ရှား၏။ ၅၂၄။ဒိက္ခ (ဘူ) မုဏ္ဍိယောပနယနနိယမဗ္ဗတာ ဒေသေသု။ ဒိက္ခတိ။ ဒိက္ခ-ဒိက္ခဓာတ်သည်၊(ဘူ) မုဏ္ဍိယ ဥပနယန နိယမ ဝတ အာဒေသေသု-ခေါင်းတုံးခြင်း ကပ်၍ဆောင်ခြင်း သတ်မှတ် ခြင်း ဆောက်တည်ခြင်း ညွှန် ပြခြင်းတို့၌၊ ဒိက္ခတိ-ကတုံးရိပ်၏၊  ကပ်ဆောင်၏၊သတ်မှတ်၏၊ ဆောက်တည်၏၊ညွှန်ပြ၏။ *ဒိက္ခ(သွာ)ဟိံသာယံ၊ ဒိက္ခုဏာတိ။ ဒိက္ခ-ဒိက္ခဓာတ်သည်၊(သွာ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌၊ ဒိက္ခုဏာတိ-ညှင်းဆဲ၏။ ၅၂၅။ဒိစ (ဘူ)ထုတိယံ၊ ဒိစတိ။ ဒိစ-ဒိစဓာတ်သည်၊(ဘူ) ထုတိယံ-ချီးမွမ်းခြင်း၌၊ ဒိစတိ-ချီးမွမ်း၏။ ၅၂၆။ဒိဖ(ဘူ) ကထနယုဒ္ဓနိန္ဒာ ဟိံသာဒါနေသု၊ ​ဒိဖတိ။ ဒိဖ-ဒိဖဓာတ်သည်၊(ဘူ) ကထနယုဒ္ဓနိန္ဒာဟိံသာဒါနေ သု-ပြောဆိုခြင်း စစ်တိုက်ခြင်း ကဲ့ရဲ့ခြင်း ညှင်းဆဲခြင်း ပေးခြင်း တို့၌။ ဒိဖတိ-ပြောဆို၏၊စစ်တိုက်၏၊ ကဲ့ရဲ့၏၊ညှင်းဆဲ၏၊ပေး၏၊ ၅၂၇။ဒိဝု (ဒိ) ကီဠာဝိဇိဂီသာ ဗျဝဟာရဇုတိထုတိကန္တိဂတိ သတ္တီသု၊ ဒဗ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၅၁၁။ဒလ(ဘူ+စု)ဝိဒါရဏေ။ ဒလတိ၊ဒလေတိ၊ဒလယတိ၊ (ဘူ)ဒုဂ္ဂတိဒိတ္တီသု။ ဒလတိ၊ *ဒလ-ဒလဓာတ်သည်၊(ဘူ+စု) ဝိဒါရဏေ-ဖျက်ဆီးခြင်း၌၊ ဒလတိ-ဒလေတိ-ဒလယတိ- ဖျက်ဆီး၏၊ဖေါက်ခွဲ၏၊ (ဘူ)ဒုဂ္ဂတိဒိတ္တီသု-ဆင်းရဲနွမ်း ပါးခြင်း ထွန်းပခြင်းတို့၌။ ဒလတိ-ဆင်းရဲ၏၊ထွန်းပ၏၊ ၅၁၂။ဒလိဒ္ဒ (ဘူ)ဒုဂ္ဂတိယံ။ ဒလိဒ္ဒတိ၊ဒလိဒ္ဒေါ၊ဒလိဒ္ဓီ၊ ဒလိဒ္ဒိယံ၊ *ဒလိဒ္ဒ-ဒလိဒ္ဒဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဒုဂ္ဂတိယံ-ဆင်းရဲနွမ်းပါးခြင်း၌။ ဒလိဒ္ဒတိ-ဆင်းရဲ၏၊ ဒလိဒ္ဒေါ-ဆင်းရဲသောလူ၊ ဒလိဒ္ဒီ-ဆင်းရဲသောမိန်းမ၊ ဒလိဒ္ဒိယံ-ဆင်းရဲသူ၏အဖြစ်၊ ၅၁၃။ဒသိ(စု) ဒဿနေ ဒံသနေ ဘာသာယံ။ ဒံသေတိ၊ ဒံသယတိ၊ *ဒသိ-ဒသိဓာတ်သည်၊(စု) ဒဿနေ-ပြခြင်း၌၊ဒံသနေ- ကိုက်ဖြတ်ခြင်း၌၊ ဘာသာယံ- ပြောဆိုခြင်း၌။ ဒံသေတိ-ဒံသယတိ-ပြ၏၊ ကိုက်ဖြတ်၏၊ပြောဆို၏။ ၅၁၄။ဒဟ (ဘူ) ဘသ္မီကရဏေ ဓာရဏေ ။ ဒဟတိ၊ +ဒဟ-ဒဟဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဘသ္မီကရဏေ-ပြာဖြစ်အောင် ပြုခြင်း၌၊ ဓာရဏေ-ဆောင်ခြ င်း၌၊ ဒဟတိ-လောင်၏၊ဆောင် ၏။ အဂါရာနိ အဂ္ဂိ ဒဟတိ၊၊ သကျာ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌ ရာဇာနံ သြက္ကာကံ ပိတာမဟံ ဒဟန္တိ။ ဒကို ဍပြုလျှင် ဍဟတိ-ဟု ဖြစ်၏။ ၅၁၅။ဒဟိ (ဘူ)ဝုဒ္ဓိယံ၊ ဒံဟတိ၊ *ဒဟိ-ဒဟိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဝုဒ္ဓိယံ-ကြီးပွားခြင်း၌။ ဒံဟတိ-ကြီးပွား၏၊ ၅၁၆။ဒါ (ဘူ)ဒါနေ၊ အာပုဗ္ဗော ဂဟဏေ။ ဒဒါတိ ဒေတိ ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၅၀၁။ဒဓိ(ဘူ)အသီဃစာရေ။ ဒန္ဓတိ၊ဒန္ဓော၊ *ဒဓိ-ဒဓိဓာတ်သည်၊(ဘူ) အသီဃစာရေ-လေးလံခြင်း၌။ ဒန္ဓတိ-လေးလံ၏၊နုန့်၏၊နှေး ၏။ ဒန္ဓော-လေးသော၊ (ဒဓိ+အ=ဒန္ဓ) ယော ဒန္ဓကာလေ တရတိ,  တရဏီယေ စ ဒန္ဓတိ၊ သုက္ခပဏ္ဏံဝ အက္ကမ္မ, အတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ အတ္တနော။ ယော-အကြင်သူသည်၊ ဒန္ဓကာလေ-နှေးစွာပြုအပ် သောအခါ၌၊တရတိ-မြန်မြန်ပြု ၏၊တရဏီယေ စ-မြန်စွာပြု အပ်သောအခါ၌ကား၊ဒန္ဓတိ- နှေးနှေးပြု၏၊သော-ထိုသူသ ည်၊ သုက္ခပဏ္ဏံ-သစ်ရွက်ခြော က်ကို၊အက္ကမ္မ-နင်း၍၊ဘဉ္ဇတိ ဣဝ-ဖျက်ဆီးသကဲသို့၊အတ္တ နော-မိမိ၏၊အတ္ထံ-အကျိုးကို၊ ဘဉ္ဇတိ-ဖျက်ဆီး၏။ ၅၀၂။ဒပ(ဒိ)ဟာသေ။ ဒပ္ပတိ၊ *ဒပ-ဒပဓာတ်သည်၊(ဒိ) ဟာသေ-ရွှင်လန်းခြင်း၌။ ဒပ္ပတိ-ရွှင်လန်း၏၊ ၅၀၃။ဒဖ(ဘူ)ဂတိယံ၊ ဒဖတိ၊ *ဒဖ-ဒဖဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌၊ ဒဖတိ-သွား၏၊ ၅ဝ၄။ဒဖိ(ဘူ)ဂတိယံ။ ဒမ္ဖတိ၊ *ဒဖိ-ဒဖိဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌၊ ဒမ္ဖတိ-သွား၏၊ ၅၀၅။ဒဗိ(ဘူ) သဒ္ဒေ ဂန္ထနေ ဒမ္ဗတိ၊ *ဒဗိ-ဒဗိဓာတ်သည်၊(ဘူ) သဒ္ဒေ-အသံပြုခြင်း၌၎င်း ဂန္ထနေ-ဖွဲ့စီကုံးခြင်း၌၎င်း ဒမ္ဗတိ-အသံပြု၏၊ဖွဲ့စီကုံး၏၊ ၅၀၆။ဒဘီ(စု)ဘယေ။ ဒဘေတိ၊ဒဘယတိ၊ *ဒဘီ-ဒဘီဓာတ်သည်၊(စု) ဘယေ-ကြောက်ခြင်း၌၊ ဒဘေတိ-ဒဘယတိ-ကြောက် ၏၊ ၅၀ရ။ဒမ(ဘူ)ဂတိမှိ။ ဒမတိ၊ *ဒမ-ဒမဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိမှ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၉၁။ထူလ(စု)ပရိဗြူဟနေ။ ထူလေတိ၊ထူလယတိ၊ ထူလော ပုရိသော၊ ထူလာ ဇဝေန ဟာယန္တိ၊ *ထူလ-ထူလဓာတ်သည်၊(စု) ပရိဗြူဟနေ-တိုးပွားခြင်း၌၊ ထူလေတိ-ထူလယတိ-ဝ၏။ ထူလော-ဆူဖြိုးသော၊ပုရိသော -ယောက်ျား၊ ထူလာ-ဝသောမြင်းတို့သည်၊ ဇဝေန-ခြေ၏လျင်မြန်ခြင်းမှ၊ ဟာယန္တိ-ယုတ်ကုန်၏၊ ၄၉၂။ထေ (ဘူ)သဒ္ဒသင်္ဃာတေ သု။ ထီယတိ၊ပတိတ္ထီယတိ၊ထီ၊ ထာယတိ၊ *ထေ-ထေဓာတ်သည်၊(ဘူ) သဒ္ဒသင်္ဃာတေသု-အသံပြုခြင်း ပေါင်းစုခြင်းတို့၌။ ထီယတိ-အသံပြု၏၊ပေါင်းစု၏၊ (ထေတည် တိဝိဘတ်သ က်၊အပစ္စည်းသက်၊ထေ၏ဧကို ဤယ်ပြု၊) ပတိတ္ထီယတိ-ပြင်းစွာအမျက် ထွက်၏၊ ထီ-မိန်းမ၊ (ထေ+အ+ဤ=ထီ) ထီယတိ သင်္ဃာတံ ဂစ္ဆတိ ဂဗ္ဘော ဧတိဿာတိ ထီ၊ ထာယတိ-အသံပြု၏၊ပေါင်းစု ၏၊ ၄၉၃။ထေန (စု)စောရိယေ၊ ထေနေတိ၊ထေနယတိ၊ ထေနော၊ထေနေတွာ။ *ထေန-ထေနဓာတ်သည်၊(စု) စောရိယေ-ခိုးသူ၏အဖြစ်၌၊ ထေနေတိ-ထေနယတိ-ခိုး၏၊ ထေနော-ခိုးသူ၊ (ထေန+အ=ထေန) ထေနေတွာ-ခိုး၍၊ (ထေန+ဏေ+တွာ=ထေနေ တွာ) ၄၉၄။ထောမ(စု) သိလာဃာ ယံ။ ထောမေတိ၊ထောမယတိ၊ ထောမနာ၊ထောမိတော၊ *ထောမ-ထောမဓာတ်သည်၊ (စု)သိလာဃာယံ-ချီးမွမ်းခြင်း ၌။ ထောမေတိ-ထောမယတိ- ချီးမွမ်း၏။ ထောမနာ-ချီးမွမ်း ခြင်း၊ထောမိတော-ချီးမွမ်းအပ် သော။ ၄၉၅။ဒံသ(ဘူစု)ဒံသနေ။ ဒံသတိ၊ဒံသေတိ၊ဒံသယတိ၊ ဝိဒံသတိ၊ ဝိဒံသေတ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၈၁။ထမ (စု+ဘူ)ဝိကလေ။ ထမေတိ၊တမယတိ၊တမတိ။ *ထမ-ထမဓာတ်သည်၊(စု+ဘူ) ဝိကလေ-ချို့တဲ့ခြင်း၌။ ထမေတိ-ထမယတိ-ထမတိ- ချို့တဲ့၏။ (ထမ (ဘူ)ဝေလမ္ဗေ-တွဲလဲဆွဲ ဆွဲခြင်း၌။ထမတိ-တွဲလဲဆွဲ၏) ၄၈၂။ထရ (ဘူ)သန္ထရဏေ။ ထရတိ၊သန္ထရတိ၊သန္ထရဏံ။ *ထရ-ထရဓာတ်သည်၊(ဘူ) သန္ထရဏေ-ဖြန့်ခင်းခြင်း၌။ ထရတိ-သန္ထရတိ-ဖြန့်ခင်း ၏။သန္ထရဏံ-အခင်း။ ၄၈၃။ထလ (ဘူ) ဌာနေ။ ထလတိ၊ထလော၊ *ထလ-ထလဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဌာနေ-ရပ်တည်ခြင်း၌။ ထလတိ-ရပ်တည်၏၊ ထလော-ကြည်းကုန်း၊ တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏော၊ တိဏ္ဏော-သံသရာတည်းဟူ သော ရေလျင်ကို ကူးမြောက် ပြီးသော၊ ပါရင်္ဂတော-နိဗ္ဗာန် တည်းဟူသောကမ်းတစ်ဖက်သို့ ရောက်ပြီးသော၊ *ထလေ-နိဗ္ဗာ န်တည်းဟူသော ကြည်းကုန်း၌၊ တိဋ္ဌတိ-တည်သော၊ဗြာဟ္မဏော-ရဟန္တာတည်း။ ၄၈၄။ထဟ (ဘူ) ဟိံသာယံ။ ထဟတိ၊ *ထဟ-ထဟဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌။ ထဟတိ-ညှင်းဆဲ၏။ ၄၈၅။ထာ (ဘူ)ဂတိနိဝတ္တိယံ။ ထာတိ၊အဝတ္ထာ၊ဝဝတ္ထာနံ၊ ဝဝတ္ထိတံ၊ ဝနထော၊ *ထာ-ထာဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိနိဝတ္တိယံ-သွားခြင်း၏ဆုတ် နစ်ခြင်း၌။ ထာတိ-ရပ်၏၊အဝတ္ထာ-အခိုက် အတန့်၊ (အဝ+ထာ+အ+အာ=အဝတ္ထာ) ဝဝတ္ထာနံ-ပိုင်းခြားခြင်း၊သတ်မှ တ်ခြင်း၊ (ဝိ-+အဝ+ထာ+ဏေ+ယု= ဝဝတ္ထာန) ဝဝတ္ထိတံ-ပိုင်းခြားအပ်သော၊ မရောမရှက်တည်စေအ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၇၁။တုဟိ (ဘူ)အဒ္ဒနေ။ ​တုဟတိ။ *တုဟိ-တုဟိဓာတ်သည်၊(ဘူ) အဒ္ဒနေ-စိုစွတ်ခြင်း၌။ တုဟတိ-စိုစွတ်၏။ ၄၇၂။တုဠ (ဘူ) တောဠနေ။ တောဠတိ။ *တုဠ-တုဠဓာတ်သည်။(ဘူ) တောဠနေ-ရိုက်နှက်ခြင်း၌။ တောဠတိ-ရိုက်နှက်၏။ ၄၇၃။တူဏ (စု)ပူရဏေ။ တူဏေတိ၊တူဏယတိ၊တူဏီ၊ *တူဏ-တူဏဓာတ်သည်၊(စု) ပူရဏေ-ပြည့်စေခြင်း၌။ တူဏေတိ-တူဏယတိ-ပြည့် စေ၏။ တူဏီ-တောင့်။ (တူဏ+အ+ဤ=တူဏီ) တူဏေန္တိ ပူရေန္တိ သရေ ဧတ္ထာတိ တူဏီ။ ၄၇၄။တူလ (စု) နိက္ကဿေ။ တူလေတိ၊တူလယတိ။ *တူလ-တူလဓာတ်သည်၊(စု) နိက္ကဿေ-နှိုင်းချိန် ဆုံးဖြတ်ခြ င်း၌။ တူလေတိ-တူလယတိ-နှိုင်ချိန် ဆုံးဖြတ်၏။ ၄၇၅။တေ (ဘူ)ပါလနေ။ တာယတိ၊တာဏံ၊ဂေါတ္တံ၊ နက္ခတ္တံ၊  ​*တေ-တေဓာတ်သည်၊(ဘူ) ပါလနေ-စောင့်ရှောက်ခြင်း၌။ တာယတိ-စောင့်ရှောက်၏၊ တာဏံ-ရတနာသုံးပါး၊ (တေ+ယု=တာဏ) တာယတိ အပါယာဒိတောတိ တာဏံ။ ဂေါတ္တံ-အနွယ်၊ (ဂေါ+တေ+အ=ဂေါတ္တ) ဂံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ၊ ဂံ-ပြောဆိုခြင်း, အသိဉာဏ်ကို၊ တာယတိ-စောင့်ရှောက်တတ် ၏၊ဣတိ-ထို့ကြောင့်၊ဂေါတ္တံ- ဂေါတ္တမည်၏၊ နက္ခတ္တံ-နက္ခတ်၊ (နက္ခ+တေ+အ=နက္ခတ္တ) နက္ခံ ဂမနံ တာယတီတိ နက္ခတ္တံ၊ ၄၇၆။ထက (စု)ပဋိဃာတေ။ ထကေတိ၊ထကယတိ။ *ထက-ထကဓာတ်သည်၊(စု) ပဋိဃာတေ-ပုတ်ခတ်ထိပါး ခြင်း၌။ ထကေတိ-ထကယတိ- ပုတ်ခတ် ထိပါး၏။...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၆၁။တုဒ (ဘူ)ဗျထနေ။ တုဒတိ၊ဝိတုဒတိ။ *တုဒ-တုဒဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဗျထနေ-ထိုးဆွခြင်း၌။ တုဒတိ-ဝိတုဒတိ-ထိုးဆွ၏။ တုဒန္တိ  ဝါစာဟိ ဇနာ  အသည တာ၊  သရေဟိ သင်္ဂါမဂတံဝ ကုဉ္ဇရံ၊၊ သုတွာန ဝါကျံ ဖရုသံ ဥဒီရိတံ၊ အဓိဝါသယေ ဘိက္ခု အဒုဋ္ဌစိတ္တော။ *အနက်* (ယောဓာ-သူရဲတို့သ ည်) သင်္ဂါမဂတံ-စစ်မြေပြင်သို့ ရောက်သော၊ ကုဉ္ဇရံ-ဆင်ကို၊ သရေဟိ-မြားတို့ဖြင့်၊ တုဒန္တိ ဣဝ-ထိုးဆွကုန်သကဲ့သို့၊ အသညတာ-ကိုယ်နှုတ်စိတ်ကို မစောင့်စည်းကုန်သော၊ဇနာ- လူတို့သည်၊(ပရေ-သူတစ်ပါး တို့ကို)ဝါစာဟိ-စကားတို့ဖြင့်၊ တုဒန္တိ-ထိုးဆွကုန်၏၊ (ဗာလဇနေဟိ-မိုက်ကန်းသော လူတို့သည်)ဥဒီရိတံ-ပြောဆိုအ ပ်သော၊ဖရုသံ-ကြမ်းကြုတ် သော၊ ဝါကျံ-စကားကို၊ သုတွာန-ကြားရလျှင်၊ ဘိက္ခု-ရဟန်းသည်၊ အဒုဋ္ဌစိ တ္တော-မပျက်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍၊(စိတ်မဆိုးပဲ) အဓိဝါသ ယေ-သည်းခံရာ၏။ ၄၆၂။တုပ (ဘူ)ဟိံသာယံ။ တောပတိ။ *တုပ-တုပဓာတ်သည်။(ဘူ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌။ တောပတိ-ညှင်းဆဲ၏၊သတ် ပုတ်၏။ ၄၆၃။တုဖ (ဘူ)ဟိံသာယံ။ တောဖတိ။ *တုဖ-တုဖဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲ သတ်ပုတ် ခြင်း၌။ တောဖတိ-ညှင်းဆဲ သတ်ပုတ်၏၊ ၄၆၄။တုဗိ (ဘူ) အဒ္ဒနေ။ တုမ္ဗတိ၊ ဥဒကတုမ္ဗော။ တုမ္ဗာနိ။ *တုဗိ-တုဗိဓာတ်သည်၊(ဘူ) အဒ္ဒနေ-စ...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၅၁။တိလ (ဘူ) ဂတိယံ။ တိလတိ။ တိလ (စု) သိနေဟနေ။  တေလေတိ တေလယတိ။ တေလံ၊တိလော၊တိလံ၊ *တိလ-တိလဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌။ တိလတိ-သွား၏။ တိလ-တိလဓာတ်သည်၊(စု) သိနေဟနေ-စေးကပ် ခြင်း၌။ တေလေတိ တေလယတိ-စေး ကပ်၏။ တေလံ-ဆီ။ (တိလ+ဏ=တေလ) တိလော-တိလံ-နှမ်း။ ​(တိလ+အ=တိလ) ၄၅၂။တိဝ (ဘူ) ထူလိယေ။ တိဝတိ။ *တိဝ-တိဝဓာတ်သည်၊(ဘူ) ထူလိယေ-ဆူဖြိုးခြင်း၌။ တိဝတိ-ဆူဖြိုး၏၊ဝ၏။ ၄၅၃။တိသ(ဘူ) တိတ္တိယံ။ တိသတိ၊ တိတ္တိ၊ *တိသ-တိသဓာတ်သည်။(ဘူ) တိတ္တိယံ-ရောင့်ရဲခြင်း၌။ တိသတိ-ရောင့်ရဲ၏။ တိတ္တိ-ရောင့်ရဲခြင်း၊ (တိသ+တိ=တိတ္တိ) ၄၅၄။တီရ (စု) ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ။ တီရေတိ- တီရယတိ၊တီရံ။ *တီရ-တီရဓာတ်သည်၊(စု) ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ-အမှုကိုပြီးစေ ခြင်း၌။ တီရေတိ-တီရယတိ- ပြီးဆုံးစေ၏၊ တီရံ-ကမ်း။ (တီရ+အ=တီရ) ၄၅၅။တုဇ (ဘူ) ဟိံသာယံ။ တောဇတိ။ *တုဇ-တုဇဓာတ်သည်၊(ဘူ) ဟိံသာယံ-ညှင်းဆဲခြင်း၌။ တောဇတိ-ညှင်းဆဲ၏။ ၄၅၆။တုဇိ (ဘူ)ဗလနဟိံသာ သု။ တုဉ္ဇတိ။ (စု)ဟိံသာဗလဒါနနိကေတန ဘာသာသု။ တုဉ္ဇေတိ- တုဉ္ဇယတိ။ *တုဇိ-တုဇိဓာတ်သည်။(ဘူ) ဗလနဟိံသာသု-စွမ်းနိူင်ခြင်း ညှင်းဆဲခြင်းတို့၌။ တုဉ္ဇတိ-စွမ်းနိုင်၏၊ ညှင်းဆဲ၏။ (စု)ဟိံသာဗလဒါနနိကေတန ဘာသာသု။ ညှင်းဆဲခြင်း စွမ်းနိုင်ခြင်း ပေးခြင...

 {သဒ္ဒနီတိဓာတ်} ၄၄၁။တာ (ဒိ) ပါလနေ။ တာယတိ။တာဏံ။ *တာ-တာဓာတ်သည်။(ဒိ) ပါလနေ-စောင့်ရှောက်ခြင်း၌။ တာယတိ-စောင့်ရှောက်၏။ တာဏံ-စောင့်ရှောင့်ခြင်း။ [တာ+ယု=တာဏ] ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ *တာ ဏံ,သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ က ရောတိ။ သာ ကဿ ကန္ဒာမိ ဝနဿ မဇ္ဈေ ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတိ။ ယော ပိတာ-အကြင်ဖခင်သည်။ ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ-ဒုက္ခတွေ့သော်။ *တာဏံ-စောင့်ရှောက်ရာသ ည်။ဘဝေယျ-ဖြစ်ရာ၏။မေ-ငါ ၏။သော ပိတာ-ထိုဖခင်သည်။ ဝနေ-တော၌။ဒုဗ္ဘိ-ပြစ်မှားခြင်း ကို။ ကရောတိ-ပြု၏။ သာ-ထို ငါသည်။ကဿ-အဘယ်သူ့ထံ မှာ။ဝနဿ-တော၏။မဇ္ဈေ-အ လယ်၌။ကန္ဒာမိ-ငိုရအံ့နည်း။ ယော-အကြင်ဖခင်သည်။ *တာယိတာ-စောင့်ရှောက်၏။ သော-ထိုဖခင်သည်။သဟသံ- အနိုင်ကျင့်မှုကို။ကရောတိ-ပြု ၏။ ၄၄၂။တာယု (ဘူ) သန္တာနပါလ နေသု။ တာယတိ။တာယနံ။ *တာယု-တာယုဓာတ်သည်။(ဘူ) သန္တာနပါလနေသု-ချဲခြင်း,စောင့် ရှောက်ခြင်းတို့၌။ တာယတိ-ချဲ့၏၊စောင့်ရှောက် ၏။တာယနံ-စောင့်ရှောက်ခြင်း။ [တာယု+ယု=တာယန] ၄၄၃။တာသ (စု) ဝါရဏေ။ တာသေတိ,တာသယတိ။ *တာသ-တာသဓာတ်သည်။(စု) ဝါရဏေ-တားမြစ်ခြင်း၌။ တာသေတိ-တာသယတိ-တား မြစ်၏။(ပိတ်ပင်၏) ၄၄၅။တိက (ဘူ) ဂတိယံ။ (သွာ)ဟိံသာယံ။ တေကတိ တိကုဏာတိ။ *တိက-တိကဓာတ်သည်။(ဘူ) ဂတိယံ-သွားခြင်း၌။ (သွာ)ဟိံသာယံ-ညှင...

  Uni{ သဒ္ဒနီတိဓာတ် } ၄၃၁။တနု ( တနာ )  ဝိတ္ထာရေ , ( စု ) သဒ္ဒေါပတာပေသု။ တနောတိ ,  တာနေတိ , တာနယ တိ။ * တနု - တနုဓာတ်သည်။ ( တနာ ) ဝိတ္ထာရေ - ချဲ့ခြင်း၌။ ( စု ) သဒ္ဒေါပတာပေသု - အသံပြု ခြင်း ,  ပူပန်စေခြင်းတို့၌။ တနောတိ - ချဲ့၏။ တာနေတိ - တာနယတိ - အသံပြု ၏။ပူပန်စေ၏။ ယထာပိ အာသဘံ စမ္မံ , ပထဗျာ * ဝိတနိယျတိ။ သီဟဿ အထော ဗျဂ္ဃဿ , ဟောတိ သင်္ကုသမာဟတံ။ ( ဇာတက - ပါဠိ - ၂ - ၂၁၆ ) အာသဘံ - နွားလား၏ဥစ္စာဖြစ် သော၊စမ္မံ - အရေကို။ပထဗျာ - မြေ၌။ဝိတနိယျတိ ယထာပိ - ဖြန့် အပ်သကဲ့သို့၎င်း။ အထော - ထို့ပြင်။သီဟဿ - ခြင်္သေ့၏၎င်း။ ဗျဂ္ဃဿ - ကျား၏၎င်း။စမ္မံ - အရေ သည်။သင်္ကုသမာဟတံ - တံသင်း ဖြင့်စိုက်အပ်သည်။ ဟောတိ ယထာပိ - ဖြစ်သကဲသို့၎င်း။ [ ဝိ + တနု + ယ + တေ = ဝိတနိယျ တိ ] အာယဘူတေ ဓမ္မေ တနောတိ ဝိတ္ထာရေတီတိ အာယတနံ။ [ အာယ + တနု + အ = အာယတန ] ၄၃၂။တန္တ ( စု ) ဓာရဏေ။ တန္တေတိ ,  တန္တယတိ။ တန္တ - တန္တဓာတ်သည်။ ( စု ) ဓာရဏေ - ဆောင်ခြင်း၌။ တန္တေတိ - တန္တယတိ - ဆောင်၏။ ၄၃၃။တပ ( ဘူ )  ဒိတ္တိယံ ဥဗ္ဗေဂေ သန္တာပေ။ ( ဒိ ) သန္တာပေ ပီဏနေ။ ( စု ) ခယေ ပီဏနေ ဒါဟေ။ တပတိ ,  တပ္ပတိ ,  တပေတိ , တပယတိ။ * တပ - တပဓာ...